Rehabilitacja po amputowaniu kończyn górnych lub dolnych jest kluczowym etapem w powrocie do samodzielnego funkcjonowania. Rozpoczyna się najczęściej bezpośrednio po operacji i trwa przez kolejne kilka – kilkanaście miesięcy. Jak odbywa się rehabilitacja po amputacji? Przybliżamy ten temat!
Dlaczego rehabilitacja po amputacji kończyny jest niezbędna?
Pod pojęciem rehabilitacji znajduje się złożony proces, którego naczelnym celem jest przywrócenie pacjenta do optymalnego stanu zdrowia, zarówno pod kątem fizycznym, jak i psychicznym.
Rehabilitacja jest niezwykle ważna po przeprowadzeniu amputacji kończyn górnych albo dolnych, ponieważ na jej skutek pacjent traci ważne dla niego dotychczas części ciała, które mogą być zastąpione protezami.
Główne korzyści rehabilitacji po amputacji to:
• Zredukowane ryzyko powikłań – bólu fantomowego, infekcji, trudności z gojeniem się ran pooperacyjnych oraz dopasowaniem protezy kończyny.
• Łatwiejszy powrót do aktywności – właściwa rehabilitacja pozwala pacjentom na aktywne prowadzenie życia, pracowanie i uprawianie sportów.
• Wsparcie psychiczne – jako że amputacja jest dużym wyzwaniem dla psychiki i może skutkować w złym samopoczuciu, depresji, stanach lękowych.
Jak przebiega rehabilitacja po amputacji?
Sposób i czas trwania rehabilitacji po amputacji kończyny są zawsze kwestią indywidualną. Powinna ona odbywać się pod okiem lekarza oraz fizjoterapeutą, ale duże znaczenie ma też praca własna pacjenta. Dzielona jest ona na trzy główne etapy:
Chętnie pomożemy! Zostaw nam swój numer telefonu – oddzwonimy!
1. Faza rehabilitacji – szpitalna
Pierwsze zajęcia rehabilitacyjne powinny zacząć się już niedługo po amputacji, po zagojeniu się rany pooperacyjnej. Najczęściej trwają one kilka tygodni, aż do wypisu ze szpitala.
W ramach rehabilitacji szpitalnej znajdują się:
• Dbanie o ranę pooperacyjną – oczyszczanie rany i wymiana opatrunków, aby zredukować ryzyko infekcji, obrzęków i nieprawidłowych zrostów.
• Zmiana pozycji i pionizacja – mają kluczowe znaczenie po amputacji, aby powstrzymać tworzenie się zakrzepów oraz odleżyn, a także zredukować przykurcze mięśni.
• Ćwiczenia oddechowe – wspomagają pracę mięśni klatki piersiowej, normalizują krążenie, mają także właściwości relaksacyjne.
• Ćwiczenia rehabilitacyjne – są to proste, niewymagające ćwiczenia prowadzone na siedząco lub leżąco, a następnie na stojąco, które skupione są na wzmocnieniu mięśni i poprawie krążenia krwi, by przygotować kończynę do protezowania.
2. Faza rehabilitacji – poszpitalna
W drugim etapie, który odbywa się po wyjściu ze szpitala, pacjent powinien zintensyfikować ćwiczenia i poszerzyć ich zakres, a także uczy się funkcjonować samodzielnie bez utraconej kończyny. Ważne jest też odpowiednie przygotowanie do noszenia protezy.
W ramach rehabilitacji poszpitalnej znajdują się:
• Nauka mobilności – polega na nauce samodzielnego poruszania się, na przykład o kulach, z użyciem balkonika czy wózka inwalidzkiego.
• Ćwiczenia rehabilitacyjne – są nakierowane na wzmacnianie kończyn oraz zwiększenie zakresu ruchu. Mają one również na celu poprawę postawy i równowagi. W ich trakcie można stosować także różne akcesoria, takie jak piłka gimnastyczna, taśma gumowa, lekkie ciężarki.
• Terapia uciskowa – polega na odpowiednim wiązaniu kikuta, aby zredukować obrzęki, przez co wspomaga proces gojenia, redukuje ból. Jest także bardzo istotna w przygotowaniu do noszenia protezy.
• Pielęgnacja skóry – po operacji skóra może być nadwrażliwa, dlatego zalecane jest jej odczulanie (hartowanie), na przykład przez używanie piłki jeżyka, ręcznika, szczoteczki i masowanie od kikuta w kierunku do ciała. Należy też pielęgnować bliznę pooperacyjną przez poprawę jej elastyczności.
Dofinansowanie do protez kończynowych – kto może skorzystać i jak aplikować?
3. Faza rehabilitacji – poprotezowa
Ten etap rehabilitacji rozpoczyna się wtedy, gdy pacjent zaczyna korzystać z protezy kończyny górnej albo dolnej.
W ramach rehabilitacji poprotezowej znajdują się:
• Nauka używania protezy – pacjent dowiaduje się, jak należy zakładać i korzystać z protezy kończyny.
• Trenowanie chodu – nauka stawiania kroków, zachowania równowagi w przypadku protez kończyn dolnych.
• Trenowanie rąk – nauka stosowania protezy kończyny górnej w celu wykonywania codziennych czynności.
• Kontynuacja ćwiczeń rehabilitacyjnych – za ich pomocą osiągnąć można jeszcze lepsze rezultaty w powrocie do sprawności.
Dzięki rehabilitacji po amputacji pacjenci mogą nie tylko powrócić do sprawności, ale również odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Właśnie dlatego jest ona tak ważna, by osiągnąć jak najlepsze rezultaty!
Źródła:
Pacjent po amputacji kończyny – postępowanie i powikłania, lek. med. Marek Libura: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/165248,pacjent-po-amputacji-konczyny-postepowanie-i-powiklania
Usprawnianie po zaprotezowaniu: https://zpe.gov.pl/a/usprawnianie-po-zaprotezowaniu/D1FBDdYUa
Terapia i rehabilitacja dla osób po amputacji kończyn dolnych: https://assets.ctfassets.net/8ks1shyq5m87/3O7l9LQXwrwZXu5YyM3Sqs/dc451b1864cc94438a33ae739f9057fc/OK2982_2023_www__2_.pdf
Chętnie pomożemy! Zostaw nam swój numer telefonu – oddzwonimy!
